Images ŞAH VE MAT

 Ezeli sırları ne sen bilirsin ne de ben

Bu muammayı ne sen okuyabilirsin ne de ben Perde ardında sen ben dedikodusu var amma... Perde kalktı mı ne sen kalırsın ne de ben Ey dünyanın işinden haberi olmayan sen yoksun Dünya esen yel üstüne kuruldu.. Varlığımız iki yokluk arasındadır Çevrendekilerde hiçdir sen de bir hiçsin Medresede söz vardır tekkede de hal Fakat bu aşk sözden de dışarıdır halden de İster şeriat müftüsü ol ister şehir vaizi Aşk mahkemesine gelindi mi dilsiz kesilir Bugün zevk

etmek elindeyken zevkine bak Yarını düşünmen beyhude bir heves Bir çok kişiden arda kalanlar Sana da kalmayacak sen de göçüp gideceksin...

Ömer Hayyam

İran mı ?

 Şu komşu savaşının sonunda, atom bombası diyarında coğrafyanın beşer yatağında bir yer var ya.  Sahi, Humeyni'yi bu coğrafya ya göndermeleriyle başlamamışıydı her şey?  Neden onca yıl sonra gönderdiler acaba?

 Şah rıza Pehlevi sürgüne mi gitmişti? 

Şah ve mat ne garip bir oyundu bu.  Fildişinden di bütün taşlar, Piyonlar, atlar, fil sahi vezir de var, neydi o ahşap bir tahta üzerin de dizilip kareler halinde belli kuralları da var. 

Bilmiyorum düşünmeliyim, düşünmeliyim bak vezirimde yok nasıl ilerlerim sahi?  Kalakaldım yerimde ilerleyemiyorum bir türlü. Düşünmekte yetmiyor artık iyice karıştı bu oyun. Bak nasıl değişiyor dünya o hiç durmuyor yerinde zaman geçtikçe yok olmak bahasına da olsa. Güneş doğudan doğuyor, batıdan batıyor hala. 

Kaybettik sahi neler kaybettik.  Nesil dedi, nesil öyle bir değil iki değil dört nesil kaybettik biz. Coğrafya aynı coğrafya da dünya farklı artık. Döne döne kayboldu o yuvarlaklık. Düz her yer bak sınır yok, ulus yok, millet yok. Düz bak dümdüz dokun bir buradasın, bir dokun diğer kıtada. 

İşte bütün mesele bu!

Şah çekmişti çekmesine de ya diğeri, Humeyni'de çekti. Komşu ülkenin kralı da az çekmedi. Sahi ekranlardan izlemedik mi?  Bağdat'ın üstüne inen ışıklar değil füzeler değil miydi?

 Siyah kareleri sevmiyorum ben beyazlardan ilerleyeceğim sahi, mat çekiyorum, kaleyi verdim, piyonlar orda olsa da vezir elden gitti. 

 Kefeni giydim de geldim ben.  Pensilvanya falan tanımam ben.  Gelemezsin sen öyle, gelemezsin. Dedim ya kaderin üstünde bir kader var  yok öyle şah ve Mat olmaz. Kuralları bozarım, yeniden yazarım.  Beşeri bu ya, oyun bu da sonun da. Sahi düşün, düşün olmuyor ilerlemiyor zaman takıldı kaldı yelkovan. Sahi Şah da Matta tarih oluyordu piyon mu o da ne kimse bilmiyordu. Bilmek istemiyordu....

Nurten Yurt

(Pandemide yazı çalışmalarından)

Images Kitap Sandığı

 

Elim ayağım

başımdan geçenle aklımdan geçenin karıştığı bu masal

aşk her şeyi daha yavaş yapmaktır diye yürüdüğüm bir sokak

kalbinde tef ve delik 

kalbinde dünya lekesi taşıyan bir çocuk resmi demişti

madem günde beş vakit kalkıp sana baktım

madem dünyanın bu kadar sabahını ben uyandım

Ben uyudum bu kadar uykusunu

diledim dünyaya fena inanmış bir yüzüm olsun

kendimi seninle öldüreceğim dediğim feci bir kalbim

bir elim bir ayağım

ağzıma doldurduğum rüzgarla üfleyecek sözlerim

diyelim fena diyelim feci

elim ayağım

artık nereye ne götürdüğümü bilmediğim bu sapakta

sesini burada bırakıp giden şeylere baharat diyen o aktar dedi

tamam olmak küfür 

tamam olmak hâşâ

bir ömür ağrıma gitse de dünyadan oluşmuş harfler

yarım dalgın ve kusurlu geldim ben buraya

günde beş defa hiç bir şey yapmamaktansa 

kalıp sana baktım

kalıp sana bakmak oldu dünya

baharatları tek tek

zamanın bizi nasıl terlettiğini tane tane

dünyaya inanmış bir yüzü üzgün üzgün anlattım sana

dedim belki de bir yere üzgün üzgün bakmaktır dünya

Seyithan Kömürcü ( Sena Şiirinden)

  Çeyiz sandığının ceviz kapağını hırsla kaldırdı. Elini uzattı, kalakaldı. Danteller, ipek kumaşlar, göz nuru dökerek işlediği kanaviçeler yoktu sandıkta. Silme kitap doluydu. Gözlerine inanamadı, nasıl olmuştu? Çeyizleriyle dolu sandık kaybolmuştu. Hayal görüyor olmalıydı. Dayanamadı uzandı. Yavaşça aldı kitabı, sayfalarını açtı kokladı. Derin derin içine çekince rahatladı. En sevdiği kokulardan birini duymak rahatlatmıştı onu. Sayfaları okşadı, bir daha kokladı. Kapağı çevirip okşadı. 

Eski dostu, ilk kitaplarından biriydi o. Tom Amcanın Kulübesi. Nasılda yarenlik etmişti çocukluğuna, alıp götürmüş bir başkalık getirmişti. Çeyizlerinin içine yerleştirdiği naftalinden daha doğal daha güzel, naifti kitap kokusu.  Dudaklarından yüzüne yayılan gülümsemeyle bir diğerine uzandı. Okşarcasına aldı açtı sayfaları  Yeni Hayat ne de severek okumuştu o yaz. Hayatı değişmemişti değişme sinede; yazarın lütfettiği o cümleyle bir yolculuk serüvenine girişmiş. Otobüslerle bir yerden bir yerlere epey bir gezmişti. Onu da  koklayıp bıraktı yerine. 

Merakla bir diğerine uzandı kapağını okşadı sevgiyle. Saramogayla  Ölüme farklı bir yerden bakmış, Ölüm bir varmış bir yokmuş demişti sayfalar içinde. Sahi ne gülmüştü, eflatun zarflar almıştı kırtasiyeden sevdiklerine postalamayı düşünmüştü. Kitabın içindeydi bir tanesi işte. Kapatıp bir diğerinin üzerine bıraktı nazikçe. Diğerine uzandı merakla.

 Şarkı Söylemek İstiyorum diyordu Nazım ben artık şarkı dinlemek değil. Nasıl güzel bir hikayeyle uyarlamıştı yazar İnci Aral Şarkını Söylediğin Zaman adlı kitapta. Güzel bir grupla paylaşmıştı o kitabı Mihrimahta. Sayfalarını çevirirken bir kaç damla yaş doldu gözlerine. Ne sayfalar vardı hayatında yazarları, okurları birbirine bağlayan hikayeler anısına nazikçe bıraktı. 

Bir diğerine uzandı  Yaşam Başka Yerde Kunderanın kaleminde kahramanlarıyla yaşam mı yazı mı sorgulamasını yaşatıyordu okuruna. Sayfalarını okşarken kalakaldı öylece.......

Nurten Yurt

 (Pandemi de yazı Çalışmalarından)

Images Rüyanın Ortasında Uyanmak

 

Filigran                   

Kimi kâğıtlar
Aydınlığa tutsanız
Çizgi, resim, bir şekil.
Ya da gizli mürekkeple yazılmış

Boş görünen sayfa

Okunur ısıya yaklaştırınca

Kimi şiirler 

Okunur arkasında

Kendi ateşiniz varsa.

Behçet Necatigil

 Kayalıkların ortasında ne alemi vardı uyanışın?  Güneşin kızgınlığında,yanıp kavrulur, mavi dalgalarda ferahlarken kumsalda kaybolan ayak izleriydi zamanın yaşamı. Sıcağın buharında gökyüzüne süzülmek, mavilerde çakan şimşekler karanlık ve damlalar halinde düşmek yeryüzüne sahi ne  vardı rüyanın ortasında uyanmak.

 Tam inanmışken her şeye, nefessiz kalmak.  Güneşin doğmasına az kalmıştı oysa. Bu karanlığın ortasına uyanmak, aydınlığı bulamamak, el yordamıyla sendelemek ilerlemek attığın her adımda ilerlediğini sanarak gerilemek.  Kopup gelen fırtınayla savrulmak, tutunamamak hiç bir dala karanlık boşluk bu mu dünya? 

 Ya o rüya güneşin tam ortasında nasıl yanmazsın ya? Bırak yanmayı, erimek yok olmak varken nasılda berrak nasılda maviydi hava. Nefes almak bu kadar rahat bu kadar hoş hayat..

Kayalıklardan yansıyan güneşin ısısından basılmıyor kayalara, sendeledikçe korkuyla atılan adımlarla ilerliyorum.  Ara sıra boşluklara giren papuçlar parçalanmakta, baldırlarım ağrıyor ilerlediğim kayalıklar bir diğerinde artarak karşımda. Sahi ne vardı rüyanın ortasında, tam da kayalıklarda uyanacak?....

Nurten Yurt

(Pandemide Yazı Çalışmalarından)

Images SEVGİYİ YENİDEN İCAT EDİN....

 

Eskidendi, Çok Eskiden

Hani erken inerdi karanlık,

Hani yağmur yağardı inceden,
Hani okuldan, işten dönerken,
Işıklar yanardı evlerde,
Eskidendi, çok eskiden.

Hani ay herkese gülümserken,
Mevsimler kimseyi dinlemezken,
Hani çocuklar gibi zaman nedir bilmezken,
Eskidendi, çok eskiden.

Hani hepimiz arkadaşken,
Hani oyunlar tükenmemişken,
Henüz kimse bize ihanet etmemiş,
Biz kimseyi aldatmamışken,
Eskidendi, çok eskiden.

Hani şarkılar bizi bu kadar incitmezken,
Hani körkütük sarhoşken gençliğimizden,
Daha biz kimseye küsmemiş,
Daha kimse ölmemişken,
Eskidendi, çok eskiden.

Şimdi ay usul, yıldızlar eski
Hatıralar gökyüzü gibi gitmiyor üstümüzden
Geçen geçti,
Geceyi söndür kalbim
Geceler de gençlik gibi eskidendi
Şimdi uykusuzluk vakti.

MURATHAN MUNGAN

    

 Billur kadehteki tınıyla fısıldadı.  Sevmek bu mu şimdi?                                                                    Gözlerine dalmak, onların içinde boğulmak, zamanın durması, nefesini dinlemek, akıp gitmek. Sende ölmek bu mu sevmek? Varlığımın yokluğu, tende birleşmek sevmek bu mu gerçekten? Geçmiş zamanların lanetimi yoksa? Böyle anlattı tüm aşıklar yok etti kendini sevdiğinde, onun yolunda, uğrunda. Varlığı onunla birleşti diye mi sevmek? 

Gülünç muamma  bu onlar böyle yaşadılar, böyle duyumsadılar diye mi bizde onları taklit ediyoruz? Sevginin tarifini yeniden yazalım. Başka bir şey belki de sevmek, onu yeniden icat etmek gerek. Soyumuzu kurtaracak bir kaşif gerek. Yeni bir insanlık yeşerecek belki başka türlü sevecek.  Sevmek sevdiğini yemek, yedikten sonra öğütmek, tüketmek değil. İcat edin ne bileyim yeni bir şeyler üretin. Sevginin tarifini güncelleyin. Öyle yok olup gitmeyin, ey insanoğlu sahi neydi sevmek? 

Emek hayır değil işte emek değil, yemek değil. Sürgüne gönderin tüm sevgileri, gelmesinler geri. Tarifini güncelleyin şu sevginin olmadı bu yüzyılda yeniden keşfedin. İnsanoğlunun en zalim duygusu sevmek, yeniden doğsun, sevgi adına yapılan tüm zulümler son bulsun. Sahi neydi sevmek? Bir pırlanta yüzük, evlilik, paylaşım, sonrası dışlaşım. Kaybolan yılların telaşında geçen başkalaşım zamanın ve sevginin katli. Ey insanoğlu yeniden keşfedin eksilmişe bir şeyler ekleyin güncelleyin sevmeyi varoluşu değiştirin, silin o duyguyu iliklerinizden. 

 Yeniden keşfedin farklılığı, yabanıllığı, vahşi arzuların dinginliği, saf masum varoluşu doğanın sonsuzluğunu. Soğuk donmuş bozkırları, taşı, toprağı, çorağı, kıtaları. Denizi, dalgayı, mercanı, tarağı, bırakın siz ataları yeniden keşfedin vatanı. Almayı değil vermeyi, karşılıksız ,hesapsız, sorgusuz, sualsiz ekleyin eksiltmeyin. Ne bileyim işte bir şeyler yapın, adını değiştirin demeyin sevgi sevinmesin gizli gizli. Yeniden deneyin keşfedin. 

Nurten Yurt 

Images VİCDAN DALGASI

 Vicdanı rahattı. Derin bir nefes alıp küreklere asıldı. Anlatmıştı her şeyi, dalgalar pek

bir hafifledi, yol verdi deniz. Kıyıdan gelen müzik sesleri ruhunu okşuyordu. Gökyüzündeki dolunayın aksi denizin oynaşan dalgalarıyla kucaklaşıp onu aydınlatıyordu. Huzur bu, bundan öte bir şey yoktu. Bu an için değerdi.

 Hiç kimse biraz evvel dalgalara ceset bırakmış bir katil diyemezdi ona. Gerekeni yapmıştı, ömür boyunca azap duyacağına, bir canı katletmiş. Azabı ortadan kaldırmıştı. Rahattı artık.  Motorun sesi üstüne üstüne gelince bir an ürperir gibi oldu. Sadece bir an. 

 Sonra yine kendini o anın rehavetine bıraktı. Küreklere asıldı, deniz yol verdi ışıldayarak dalgaların şavkı gözbebeklerinde ışıldadı. Sahilden gelen müziğin sesi dalgaların kürekle oynaşmasına katıldı. İyotun kokusuna yanık odun kokusu eşlik etti derin derin soludu. Şimşek mi çakmıştı? Bu havada olmazdı ki. Birazdan kıyı ya çıkacak  eve gidecekti.  Küveti doldurup içine girecek, şarap buz kovasında onu bekliyordu.  Şöminenin alevlerini seyrederek rahatlayacaktı. Peynir tabağına uzanacaktı, midesindeki ekşimeyle birlikte diğer şimşekler çakmaya başladı. 

 Denizin dalgaları, kıyıdaki müziğin şiddetiyle artmıştı sanki. Oysa çok az kalmıştı. Kürekler ağırlaştı, deniz koyulaştı ışıltısını kaydedip zifire kesti. Rüzgar savurdu iyotlu tuzu yüzüne. Gözleri acıdı, yandı. Yaşlar boşandı.  Küreklere asıldı, az kalmıştı, kıyı yakındı. Deniz kudurdu, çakan şimşeklerin aydınlatamadığı bir karanlıkla kalakaldı. Küreklere asıldı, balçığa saplanmış kalakalmıştı. Ufka baktı, karanlıktı. Kıyı uzaklaşmış, ışıklar kaybolmuştu.

Nurten Yurt

Images ŞİİRDEN DİYALOGLAR

  HAYAL ŞEHİR

Git bu mevsimde, gurup vakti, Cihangir'den bak! 
Bir zaman kendini karşındaki rü'yâya bırak!
Başkadır çünkü bu akşam bütün akşamlardan;
Güneşin vehmi saraylar yaratır camlardan;
O ilâh isteyip eğlence hayalhânesine,
Çevirir camları birden peri kâşânesine.
Som ateşten bu saraylarla bütün karşı yaka
Benzer üç bin sene evvelki mutantan şarka.
Mestolup içtiği altın şarabın zevkinden,

Elde bir kırmızı kâseyle ufuktan çekilen,
Nice yüz bin senedir şarkın ışık mîmarı
Böyle mâmûr eder ettikçe hayâl Üsküdar'ı.
O ilâhın bütün ilhâmı fakat ânîdir;
Bu ateşten yaratılmış yapılar fânîdir;
Kaybolur hepsi de bir anda kararmakla batı.

Az sürer gerçi fakîr Üsküdar'ın saltanatı;
Esef etmez güneşin şimdi neler yıktığına;
Serviler şehri dalar kendi iç aydınlığına,
Ezelî mağrifetin böyle bir iklîminde
Altının göz boyamaz kalpı kadar hâlisi de.
Halkının hilkati her semtini bir cennet eden
Karşı sâhilde, karanlıkta kalan her tepeden,
Gece, birçok fıkarâ evlerinin lâmbaları
En sahîh aynadan aksettiriyor Üsküdar'ı

Yahya Kemal Beyatlı 

 Hayal Şehir 
  Meftune hanımın telaşlı sesi sokağı doldurdu. 
-Yetişin komşular! Sarman ciğeri kaptı.  Server bey taşlıktan koştu. Leman kadın 
 cumbadan sarktı.
Hain kedi çoktan sokağın köşesini dönmüştü.
-Eyvahlar olsun! Akşam Mehmet Ali Efendi'ye ne pişir ecem ben?
-Telaş etme komşu buluruz bir çaresini.
-Meftune hanım bi koşu alıp geliyim ciğerciden, 
Lütfüzade sokağının dip köşesin de komşular, kaybolan akşam yemeği karmaşasını
 çözmeye çalışırken sokağın amansız hırsızı sarman, servi ağacını
 kovuğunda ciğeri mideye indirmekle meşguldü. 
- Yoğurtçuuuu!
-Kazım Efendi şu tasa iki okka yoğurt koyuver. Sepetin içinde
parası aman dikkat et dökülmesin. 
- Kazım usta bana bir tepsi ayır. Akşam dünürler gelecek anca yeter.
Geçen sefer biraz ekşi geldi bizim efendiye, tazedir bu inşallah.
- Töbe töbe o da ne demek? Geceden mayalarım benim yoğurdum ekşi olmaz
bilesin hanım. 
- Kahrolası Sarman! Şu kediyi yakalayıp götüremediniz, koskoca mahalle her gün
bir kayıp. 
-Arsız hırsız, geçen karda dayanamayıp aldım sahanlığa. Pirzolaların yarısını
götürmüş ruhum duymadan. O sinirle bulamadım. Bir de baktım mangalın yanına 
kıvrılmış mırılmırıl dayanamadım.Kıyılmaz hayvana.
 Gün servinin ardından devrilirken, Lütfüzade sokağının ihtişamlı köşkünün
cumbasına tırmanan sarman pek bir keyifliydi.

Nurten Yurt
(Pandemide Yazı Çalışmalarından)

Images Semaver

 

Öykü kitabı, roman gibi soluk soluğa okunmaz. Durakları, esleri vardır öykünün. Tadını iyi bir duyumsamalı ki okur, bir sonrakinin farkına varmalı. Sait Faik’in öyküleri yaşamın, insanın içinden geçer, düşünmediğiniz detayın onun kalemiyle nasıl yüceleştiğini görür, yazmak bu işte dersiniz.

Bir kıyının dört hikâyesiyle devam ediyor kitap. Soğan Kayığı’nda gürbüz bir köylü çocuğunu, Kediler’de adanın kedilerini, Çocuklar’da yeni dostlarını Ve Ölü’de ölümün doğallığını anlatıyor kısaca. Babamın İkinci Evi size ikinciliğin burukluğunu fısıldıyor. İpekli Mendil’de genç bir aşığın sevgilisine fedakârlığı, avucundaki ipeğin yumuşaklığı gibi sarıyor sizi sözcüklerle, su gibi yaşam diyor kayıp gidiveriyor avuçlarımızdan.

   Kıskançlık’ta genç karısının aslında genç çobana yakıştığını itiraf ediyor muallim efendi. Bohça adı gibi düğüm düğüm sözcükler, sahneler iç içe okuyorsunuz sonra duruyor iç çekiyor, hatta isterseniz çok dolduysa yüreğiniz, mendile uzanıveriyor eliniz. 

Orman ve Ev adlı öyküde önce ormanı anlatıyor, Haleplizadelerin ormanını, Dokurcun suyunun bereketi ile büyüyen ağaçların denize benzediğini söylüyor. Ev’de ev bir sofa, beş oda, bir mutfak, bir hamam, bir de arkada iki dönümlük yemiş bahçesinin gölgeliğine asılmış nişastalar, pestiller ve tarhanalar kuruyan bir balkon. Düğün gecesi adlı öyküde, eşinden genç bir güveyin, ilk gecesini anlatıyor sözcükleriyle sırtını yumruklayarak.  Şehri Unutan Adam’da neden unuttuğunu gösteren tipler çıkıyor ortaya. Sait Faik’in öykülerindeki tipler günlük yaşamda karşılaştığımız, ruhumuza sıkıntı, rahatsızlık veren tiplerdir kimi zaman. 

 Yazarın bunları yazarak ruhunu hafiflettiğini de keşfettim zamanla. Üçüncü Mevki adlı öyküyle trende buluveriyorsunuz kendinizi. Vagonun içindekilerin gözlerinde Sapanca gölünü izliyor, Kasımpaşalıyla Kayseri’ye yol alıyorsunuz. Karşınızdaki köylünün uzattığı domatesi paylaşıp, küçük çocuğun saçlarından aldığı masumiyetle uykuya dalıyorsunuz. Garson niçin garson olduğunu fısıldıyor, araya sıkıştırdığı Fransızca sözcüklerle, bir sonraki öyküde.  Bir Takım İnsanları anlatmış, bu öykü ”Hakiki Hayat Sahneleri” adı ile 1940’ta yayınlanmış Yeni Adam isimli dergide. İstanbul’un kışının bazen ne kadar uzun ne kadar bitmez tükenmez bir afet olduğunu söylüyor. Benimle Beraber Seyahatten Dönenler adı altında yayınlanan öyküler, yazarın yurt dışı seyahatlerinde hayat bulan öykülerdir. Sevmek Korkusu, hangi meçhul kadındı Sait Faik’i dağ şehrinden arkasına dönüp bakmadan ayıran diye düşündürüyor. Louvre’dan Çaldığım Heykel adlı öyküde Louvre’u Galatasaray resim sergisini gezer gibi gezdim diyor. Heykeli çalışını öyle güzel betimlemiş ki müzelerden, sergilerden çaldıklarımı hatırlatıyor bana. Robenson’la anlattıkları dünyadaki yerimizi sorgulattırıyor, insanoğlunu, denizi, limanları, benzerliklerini. Kitaptaki en uzun öykü İhtiyar Talebe, Sırp bir gencin savaşta yara alan ruhunu anlatıyor. Bir Vapur son hikâyesi kitabın, Fransa’ya tahsile giden gençleri, gemideki yolcuları, Tadla’nın güvertesinde yıldızların altında, Allah’a güvenerek müsterih bir çocuk uykusuna dalışını. 

Kitapta bulunan İpekli Mendil yazarın henüz lise yıllarında yazdığı bir öyküdür. Öyküler ilk olarak Varlık dergisinde (15 Nisan 1934) yayınlanmıştır.  Öykülerinde konu ve olaydan çok şiire ve etkiye en uygun zaman parçalarının üzerinde durmasını seven, bu dramatik anları incelemekte büyük başarı gösteren Sait Faik bir İstanbul hikâyecisi idi. Kaderlerine eğildiği, düşüren, düşürülmüş insanlarda çok kere kendi sıkıntı ve avareliklerinin dramını yaşadı. Çalışkan, işinde gücünde insanlar gördükçe, şehirden, kalabalıklardan sevinç duydu; kötülüklerle karşılaştıkça kırlara, kıyılara, sakin tenha adalara (Burgaz, Hayırsız Adalar); balıkçılara sığındı. Ada ve deniz öykülerinde kahraman sayısı az ve belli, şehir öykülerinde ise dikkati dağıtacak kadar bol ve çeşitlidir. Sait Faik yığınlar içinde gizli dramları bulup çıkardığı gibi tabiat senfonisini de derinlere işleyen bir ustalıkla yaşatmasını bildi. Kalemini güzelliklerin hakkını aramak, vermek, göstermek uğrunda kullandı. 

Nurten Yurt